Polska Wschodnia – bezpośrednie inwestycje zagraniczne szansą dla regionu?
Obszar Polski Wschodniej to dynamicznie rozwijający się region obejmujący województwa lubelskie, podkarpackie, podlaskie, świętokrzyskie oraz warmińsko-mazurskie. Przedsiębiorstwa z Polski Wschodniej mogą czerpać wiele korzyści płynących z bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ), takich jak np. pozyskanie nowych rynków zbytu czy poprawa efektywności operacyjnej.
Istnieje wiele dowodów na to, że BIZ przynoszą wiele korzyści dla gospodarki i przedsiębiorstw. Wśród najczęściej cytowanych wymienia się: zwiększenie zasobów kapitałowych, wielkości produkcji i dochodu, wzrost produktywności czynników produkcji, poprawę efektywności funkcjonowania rynku poprzez napływ know-how i nowych technologii oraz stymulowanie powstawania innowacji i wzrost konkurencyjności, przyczyniające się do wzrostu gospodarczego kraju pochodzenia. Bezpośrednie inwestycje zagraniczne skutkują także zwiększoną integracją z globalną gospodarką. Pozostaje zatem zadać pytanie gdzie przedsiębiorstwa z regionu Polski Wschodniej mogą szukać swojej szansy na sukces na rynku BIZ?
Nieoczywiste kierunki ekspansji dla polskich firm
Obecnie większość polskich bezpośrednich inwestycji zagranicznych zlokalizowana jest w pobliskich krajach europejskich. W 2019 roku najbardziej popularnymi kierunkami wśród polskich inwestorów były Czechy, Niemcy, Węgry, Litwa i Wielka Brytania (lista nie uwzględnia tzw. rajów podatkowych, czyli krajów takich jak Niderlandy, Luksemburg czy Cypr), a ponad 90% polskich BIZ pod względem skumulowanej wartości zlokalizowana była w Europie. Choć przewaga konkurencyjna pobliskich rynków europejskich leży m.in. w ich bliskości geograficznej oraz wysokiej sile nabywczej konsumentów, to należy pamiętać, że pula atrakcyjnych do inwestowania krajów jest znacznie szersza. Nie bez znaczenia pozostaje tutaj nowa, postpandemiczna rzeczywistość, w której przedsiębiorstwa mogą chcieć zdywersyfikować portfolio swoich inwestycji czy też skrócić bądź też zabezpieczyć łańcuchy dostaw, aby w miarę możliwości zminimalizować ryzyko związane z zakłóceniami.
Pula atrakcyjnych do inwestowania państw jest bowiem szeroka. Także mniejsze kraje, mniej rozwinięte czy mniej popularne wśród polskich przedsiębiorstw kierunki mogą oferować bardzo atrakcyjne okazje inwestycyjne. Właśnie dlatego, PwC Polska wraz z PFR TFI opracowało raport „W poszukiwaniu okazji inwestycyjnych”, który wyróżnia i przedstawia mniej oczywiste, a równie atrakcyjne do lokowania swoich BIZ przez polskich inwestorów kraje.
Raport przedstawia nowe szanse dla ekspansji zagranicznej polskich firm oraz ocenia ich atrakcyjność z perspektywy różnych motywacji inwestorów, tj. zwiększenie sprzedaży i zmniejszenie kosztów oraz różnych sektorów, z których działają polscy przedsiębiorcy (przetwórstwo dóbr produkcyjnych, przetwórstwo dóbr konsumpcyjnych, handel, usługi ICT, budownictwo). W rankingu znalazły się rynki z pięciu różnych kontynentów, a przy jego opracowywaniu przyjęto metodologię polegającą na dwutorowej analizie mającej na celu wskazanie polskim inwestorom, którzy znają popularne, europejskie rynki, kierunków nieoczywistych, czyli takich, które w przyszłości mogą stać się atrakcyjnymi przyczółkami ekspansji. Zastosowano dwie ścieżki dojścia do finalnej listy, które w dużym uproszczeniu można przedstawić następująco: w pierwszym kroku analizowano te kierunki, które są już znane polskim przedsiębiorcom. W drugim kroku zidentyfikowano również te państwa, w których rośnie wartość przychodzących inwestycji zagranicznych.
Gdzie mogą inwestować przedsiębiorstwa z Polski Wschodniej?
W którą stronę powinny zatem patrzeć przedsiębiorstwa szykujące się do ekspansji zagranicznej z Polski Wschodniej? Z analizy danych GUS wynika, że w każdym z województw Polski Wschodniej najważniejszą branżą pod względem liczby przedsiębiorstw jest handel (od 22,08% w woj. warmińsko-mazurskim do nawet 29,34% w woj. świętokrzyskim), potem budownictwo (między 15,72% a 16,87%). Stosunkowo ważną rolę odgrywa też przetwórstwo przemysłowe.
Dla przedsiębiorstw działających w sektorze handlu atrakcyjnym kierunkiem może być Korea Południowa. Kraj ten jest wysoko rozwiniętą i jedną z największych gospodarek świata. Charakteryzuje się także łatwością prowadzenia biznesu – zajmuje 5. miejsce w rankingu Doing Business 2020. Dla firm z sektora handlowego duże znaczenie może mieć wysoki poziom PKB per capita, który w 2019 roku wyniósł 31,7 tys. dolarów [1] i wskazuje na wysoki poziom siły nabywczej konsumentów. Rynek sektora handlu w Korei Płd. jest jednym z najwyższych w Azji, zaś gospodarka relatywnie dobrze poradziła sobie z kryzysem związanym z pandemią COVID-19.
Przedsiębiorstwa poszukujące szans na ekspansję zagraniczną, które działają w sektorze budownictwa powinny zainteresować się Indiami. Ten kierunek będzie atrakcyjny także dla firm z branży przetwórstwa przemysłowego. Indie charakteryzuje dynamiczny rozwój gospodarczy w ostatnich latach – średnioroczne tempo wzrostu PKB w tym kraju wyniosło 6,7% w okresie 2015-2019 [2]. Jest to wschodzący gigant światowej gospodarki. Indie charakteryzuje także rosnąca i bogacąca się populacja – w 2018 roku kraj zamieszkiwało 1,3 mld osób, wskazuje się także na szybko rosnącą klasę średnią. Wysoka populacja przyczynia się do wzrostu potrzeb infrastrukturalnych, będących spiritus movens sektora budownictwa. Zaletą rynku hinduskiego są także relatywnie niskie koszty pracy przy jednoczesnych wysokich kwalifikacjach pracowników.
Firmy z Polski Wschodniej powinny się zainteresować także poszukiwaniem nowych rynków dla sektora ICT. Branża ta może mieć wysoki potencjał w przyszłości. Dla przedsiębiorstw zlokalizowanych w Polsce Wschodniej działających w telekomunikacji i informacji interesującym rynkiem może się okazać Dania. Lider rankingu dla branży ICT charakteryzuje się wysokim poziomem innowacyjności, nowoczesną infrastrukturą i wysoko wykwalifikowaną siłą roboczą. Kraj odznacza się także wysokim poziomem nakładów na R&D, które wynoszą aż 1581 euro na mieszkańca, a Dania przoduje w wielu rankingach mierzących poziom cyfryzacji społeczeństw.
Z drugiej strony, biorąc pod uwagę relatywnie niższy rozwój gospodarczy Polski Wschodniej, można spodziewać się, że dla inwestorów z tego obszaru ważna może być też przede wszystkim możliwość pozyskania nowych klientów. W takim przypadku interesującymi kierunkami mogą być – poza Indiami – Malezja lub Tajlandia. Oba azjatyckie kierunki charakteryzują się bogacącymi się społeczeństwami, wysokim poziomem dochodów na mieszkańca oraz rosnącą konsumpcją tworząc atrakcyjne rynki zbytu dla przedsiębiorstw.
Nowa normalność – nowe szanse?
Chociaż pandemia COVID-19 wpłynęła na znaczący spadek przepływów z bezpośrednich inwestycji zagranicznych – według danych UNCTAD przepływy z tytułu BIZ w 2020 roku spadły aż o 42% w stosunku do roku poprzedniego, a prognozy na 2021 rok wskazują na dalsze obniżanie się inwestycji z uwagi na niechęć podejmowania ryzyka przez inwestorów, należy także patrzeć na jasną stronę medalu oraz szanse, jakie kryzys daje polskim przedsiębiorcom. Nowe, dotychczas nieodkryte kraje mogą oferować atrakcyjne, wcześniej niezauważane przewagi konkurencyjne, a postpandemiczna rzeczywistość może skłaniać firmy do dywersyfikacji kierunków swoich inwestycji. Choć wiążą się z ryzykiem, inwestycje zagraniczne niosą za sobą wiele zalet. Już teraz można znaleźć przykłady firm, które inwestują i podejmują takie decyzje w tym roku - przykładem może być ostatnia inwestycja firmy Synthos w Niemczech.
Paweł Oleszczuk, Julia Otwinowska (PwC)
O autorach:
Paweł Oleszczuk
Menedżer, PwC Polska
Posiada ponad 7-letnie doświadczenie zawodowe w doradztwie dla sektora publicznego. Specjalizuje się w obszarze strategii rozwojowych, eksportu, internacjonalizacji, marketingu gospodarczego oraz bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Zrealizował wiele projektów związanych m.in. z analizą potencjału internacjonalizacji polskich przedsiębiorstw czy strategią przyciągania bezpośrednich inwestycji zagranicznych – zarówno w Polsce, jak i w krajach całego obszaru CEE. Obecnie koordynuje prace eksperckie mające na celu rozwój systemów informatycznych związanych ze wsparciem polskiego eksportu. Paweł jest absolwentem Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie oraz Northeastern Illinois University w Chicago.
Julia Otwinowska
Ekspert, PwC Polska
Specjalizuje się w projektach doradczych dla klientów z sektora publicznego z zakresu internacjonalizacji, eksportu oraz opracowania strategii przyciągania inwestorów zarówno z Polski, jak i obszaru CEE. Realizowała projekty zarówno dla administracji szczebla centralnego jak i instytucji działających na rzecz rozwoju gospodarczego. Posiada także doświadczenie w obszarze analiz makroekonomicznych oraz ocen wpływu regulacji.
Źródła danych:
[1, 2] IMF World Economic Outlook.
GUS. Wstępne szacunki produktu krajowego brutto w przekroju regionów w 2019 roku (https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rachunki-narodowe/rachunki-regionalne/wstepne-szacunki-produktu-krajowego-brutto-w-przekroju-regionow-w-2019-roku,8,3.html)
GUS. Mały Rocznik Statystyczny Polski (https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne/maly-rocznik-statystyczny-polski-2020,1,22.html)
Raport "Poszukowanie okazji inwestycyjnych. Ranking perspektywicznych kierunków ekspansji dla polskich firm" można przeczytać po zeskanowaniu QR kodu.
