Technologia wojskowa w Twoim domu - jak nowinki militarne wpłynęły na rynek cywilny
Mamy je w domu i nosimy stale przy sobie. Korzystamy z nich na co dzień, nie zdając sobie sprawy, jak wiele technologii i urządzeń stworzonych na potrzeby armii trafiło w nasze ręce - zmieniając i ułatwiając nasze życie na dobre. Warto przyjrzeć się temu, jak wiele rozwiązań przeszło z poligonu prosto do “cywila”.
Potrzeba łączności
Nie da się ukryć, że najbardziej popularnym wynalazkiem, który trafił wprost z poligonu na rynek cywilny, jest… internet. Dziś nie wyobrażamy sobie świata bez błyskawicznej i globalnej wymiany informacji. Jednak jeszcze w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku, protoplasta dzisiejszej sieci internetowej był ściśle tajnym projektem amerykańskiej armii, który miał umożliwiać łączność w przypadku konfliktu na szeroką skalę z krajami bloku wschodniego. Pierwsza wersja systemu pozwalała na komunikację pomiędzy kilkoma zaledwie komputerami sprzężonymi w swego rodzaju sieć zapewniającą prostą wymianę informacji. To również wojsko wysłało pierwszego w historii e-maila. Jeszcze w czasach zimnej wojny zdano sobie sprawę, że taki system ma również ogromny potencjał również na rynku cywilnym, a technologia ta przedostała się na amerykańskie uczelnie, aby po wielu latach rozwoju trafić do większości ludzi na świecie, zmieniając życie każdego z nas i umożliwiając błyskawiczną komunikację pomiędzy użytkownikami na całym globie. Wojsko od zawsze dążyło do rozwijania narzędzi umożliwiających skuteczną i natychmiastowe przekazywanie informacji na polu walki. Jednym z pionierskich urządzeń, było również stworzone przez Motorolę handie-talkie, które pozwalało na kontakt radiowy pomiędzy działającymi w terenie oddziałami. Dziś urządzenie to znane jest dużo lepiej pod nazwą walkie-talkie i wykorzystywane na rynku cywilnym zarówno do potrzeb komercyjnych, jak i jako popularna zabawka dla dzieci.
Szybka droga do celu
GPS to powszechnie wykorzystywany system nawigacji satelitarnej, który umożliwia precyzyjne dotarcie do celu. Wykorzystujemy go niemal codziennie, w samochodach i telefonach. Jednak główny celem systemu GPS’u miało być naprowadzanie amerykańskich okrętów podwodnych oraz wystrzeliwanych przez nie rakiet - umożliwiając precyzyjne, chirurgiczne ataki na oddalone cele nieprzyjaciela. Po zakończeniu zimnej wojny system został upowszechniony, a dziś jest zasilany przez 31 satelitów umieszczonych na orbicie, umożliwiających precyzyjną lokalizację z każdego miejsca na globie. Co więcej, nie jest to jedyna technologia związana z namierzeniem, która znalazła inne zastosowanie. Nieco bardziej nietypowo potraktowano opracowane przez Izraelską armię systemy lokalizacji rakiet. Trafiły one bowiem na boiska sportowe, umożliwiając precyzyjne zbieranie informacji o zawodnikach, które następnie wykorzystywane są w analizach szkoleniowych.
Ray-Bany, taśma klejąca i podpaski
Czarne, charakterystyczne okulary przeciwsłoneczne w stylu aviator stanowią dziś niezwykle modny dodatek i są ikoną jednego z bardziej rozpoznawalnych brandów modowych. Mowa oczywiście o cieszących się od wielu lat popularnością okularach Ray-Ban. Ich kultowy status został utrwalony w filmach takich jak Top Gun, czy Blues Brothers. Wojskowa stylistka w tym wypadku to nie przypadek - zostały bowiem stworzone w latach trzydziestych ubiegłego dla pilotów sił powietrznych, a wojskowi pokochali je na tyle, że zaledwie po roku okulary trafiły również na półki sklepowe, gdzie pozostały na liście bestsellerów aż do dzisiaj. Także powszechnie wykorzystywana taśma klejąca została początkowo zaprojektowana dla wojska, gdzie była wykorzystywana jako skuteczne zabezpieczenie skrzyń z amunicją w czasie transportu i która równie szybko trafiła na rynek cywilny. Dziś nie obejdzie się bez niej żaden remont, czy naprawa. Prosto z okopów przedostała się do nas również wata celulozowa, stworzona jako opatrunek tamujący krwawienie z ran postrzałowych. W czasie I wojny światowej pielęgniarki zajmujące się rannymi żołnierzami zaczęły wykorzystywać ten materiał w celach higienicznych podczas miesiączek. Widząc nietypowe zastosowanie swojego wynalazku, firma Kimberly-Clark od razu po zakończeniu I wojny światowej weszła ze swoim produktem na rynek cywilny, tworząc pierwsze na świecie podpaski znane pod marką Kotex.
Danie błyskawiczne
Wiele technologii zaadoptowanych z wojska na rynek cywilny odkryto zupełnie przypadkiem, jako efekt wypadkowy przy pracach rozwojowych nad nowymi systemami uzbrojenia. I tak właśnie stało się w przypadku mikrofal, które są wykorzystywane obecnie w niemal każdej kuchni. Zostały one odkryte, gdy pracujący nad rozwojem radaru inżynier Percy Spencer zauważył, że batonik, który trzymał w kieszeni podczas testu maszyny, rozpuścił się. Zainspirowany tym faktem naukowiec, postanowił stworzyć maszynę, która wytwarza fale elektromagnetyczne. Pierwsza stworzona w ten sposób mikrofalówka miała wagę ponad 300 kilogramów i z pewnością nie zmieściłaby się w domowej kuchni. W swojej długiej i błyskotliwej karierze Spencer opatentował ponad kilkaset wynalazków, był geniuszem i samoukiem, który miał niezwykły wkład w rozwój wynalazków XX wieku. Warto zatrzymać się w kuchni na dłużej, gdyż mikrofalówka to nie jedyny wynalazek, jaki przywędrował do niej z poligonu. Żeby znaleźć kolejny, nie trzeba długo szukać - wystarczy spojrzeć na pokrytą teflonem patelnię. Ułatwiający smażenie, nieprzywierający materiał, który ułatwia gotowanie, w wojsku jest wykorzystywany od lat pięćdziesiątych jako skuteczny izolator, odporny zarówno na niskie, jak i wysokie temperatury.
Pojazd na każde warunki
Obecnie niezwykłą popularnością cieszą się samochody z kategorii SUV, solidne, terenowe auta, które oferują komfort jazdy i pojemne wnętrza. Ich protoplastą był skonstruowany w połowie ubiegłego stulecia, stworzony na potrzeby armii amerykańskiej Jeep Willis. Założenie było proste - pojazd miał być solidny i działać w każdych warunkach i w każdym terenie. Jeepy udowodniły swoją przydatność na każdym froncie, potwierdzając tym samym swoje możliwości do pracy w trudnych warunkach terenowych. Seria samochodów była na tyle udana, że pozostała na służbie przez wiele lat, a nawet doczekała się równie popularnego odpowiednika stworzonego w ZSRR. Po 2 wojnie światowej Willisy na szeroką skalę wyprzedawane były z demobilu i odnalazły się równie dobrze na rynku cywilnym, pozwalając bez przeszkód dotrzeć w trudno dostępne miejsca. Równie ciekawa jest historia jednego z najbardziej popularnych samolotów pasażerskich Boeing 747. Ten mogący latać na trasach transatlantyckich kolos początkowo rozpatrywany był właśnie w kategorii maszyny transportowej dla wojska. Jednak wzrost zainteresowania komercyjnymi lotami długodystansowymi w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku sprawił, że maszyna ta trafiła do lotnictwa cywilnego, oferując ogromny zasięg i zabierając na pokład nawet do 660 pasażerów. Najbardziej znany model Boeinga 747 to słynny Air Force One, wykorzystywany jako transport przez prezydenta USA.
Nagrania cyfrowe
Zapis cyfrowy wprowadził prawdziwą rewolucję, zastępując analogowe formy nagrywania obrazu czy robienia zdjęć. Cyfrowo przetwarzany obraz może być odpowiednio skompresowany, co umożliwia zapisywanie go nawet na niewielkich nośnikach i łatwe dzielenie się nagranymi materiałami z innymi ludźmi. Sama idea zapisu cyfrowego została po raz pierwszy wykorzystana w satelitach szpiegowskich. Stworzona przez NASA dla amerykańskiego wywiadu kamera mogła transmitować obraz z satelity bezpośrednio do odbiornika na Ziemii. Rozwiązywało to problem transportu danych z umieszczonej na orbicie satelity szpiegowskie, które to wcześniej trzeba było z powrotem sprowadzić na ziemię, co wiązało się ze stratą cennego czasu i możliwością uszkodzenia danych.
Samolot w plecaku
Jednym z najnowszych urządzeń, które szturmem wdarło się na rynek cywilny, są drony. Te niewielkie, zdalnie sterowane pojazdy latające wykorzystywane są obecnie zarówno komercyjnie do nagrywania ujęć z lotu ptaka, jak i przez amatorów fotografii, chcących uchwycić niepowtarzalne pamiątki z wakacji. Z dronów korzystają również służby takie jak straż czy policja, a nawet firmy kurierskie. Warto więc wspomnieć, że urządzenia te są tak naprawdę mniejszymi odpowiednikami wojskowych dronów, które na dobre zmieniły sposób działania współczesnego lotnictwa, umożliwiając ciągłe działanie nad liniami nieprzyjaciela bez ponoszenia ryzyka utraty pilota. Drony tak wojskowe, jak i cywilne ulegają ciągłej miniaturyzacji - obecnie najmniejsze z nich bez problemu można zmieścić w dłoni.
Spojrzenie na przyszłość
Nie da się ukryć, że technologie stworzone z myślą o wojsku oraz toczące się na przestrzeni lat konflikty są również motorem napędowym stanowiącym ważny rozwój naszej cywilizacji. Urządzenia, których głównym przeznaczeniem jest niszczenie, mogą być z powodzeniem wykorzystywane do budowania i sprawiać, że nasze życie staje się łatwiejsze. W przyszłości z pewnością będziemy nadal wykorzystywać technologie opracowane na potrzeby wojska, które mogą przynieść innowacyjne rozwiązania w zakresie robotyki, wymiany informacji czy medycyny, a rynek cywilny i zbrojeniowy będą sobie coraz bliższe.