JAK PRZECIWDZIAŁAĆ PRZEMOCY W RODZINIE?

Przemoc w rodzinie to problem to problem natury prawnej, moralnej, psychologicznej i społecznej. Interwencje w przypadku przemocy domowej określa m.in. ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie i jej nowelizacja. W świadomości społecznej przemoc coraz bardziej jawi się jako akt barbarzyństwa, który wymaga szybkiego działania. Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie nie może mieć tylko charakteru lokalnego. Musi być to także ważna kwestia w polityce społecznej państwa.

Jak pomagać ofiarom przemocy domowej? Co zrobić, gdy jest się świadkiem znęcania się nad dzieckiem lub innym członkiem rodziny?

KIEDY ZACHODZI PRZEMOC W RODZINIE

Zachodzi wówczas, gdy mąż, żona lub inny członek rodziny wyrządza krzywdę fizyczną lub psychiczną najbliższym, z którymi mieszka pod jednym dachem. Sprawca przemocy domowej, wykorzystując swoją przewagę nad ofiarą, próbuje ją zdominować, zastraszyć, poniżyć i wymusić od niej określone zachowania. Jeśli osoba doświadczająca przemocy domowej w porę nie zareaguje i nie uwolni się od tyranii partnera, z czasem trudniej będzie jej coraz trudniej przerwać błędny krąg przemocy.

No najbardziej chwyta za serce to przemoc rodziców wobec dzieci. A dziecko nigdy nie jest w stanie przeciwstawić się przemocy w domu. To dorośli powinni wiedzieć, co należy robić, kiedy jest krzywdzone. Przemoc jest dla dziecka bardzo trudnym i bolesnym przeżyciem, zwłaszcza że najczęściej doświadcza jej ze strony bliskich.

PRZEMOC JEST NIEDOPUSZCZALNA

To my, dorośli, mamy obowiązek uświadamiać dzieci, że wszelkie zachowania przemocowe są niedopuszczalne. Czasem na to umyka, więc podkreślmy jeszcze raz – przemocy winny jest sprawca, nie dziecko! Nie można je obwiniać, że zachowało się w sposób niedopuszczalny, niejako prowokując sprawcę. Pamiętajmy, że nawet najlepiej wyedukowanie pod kątem bezpieczeństwa dziecko może się okazać bezbronne wobec świata dorosłych.

JAK MOŻEMY ROZPOZNAĆ, ŻE DZIECKO SPOTKANE NA ULICY CZY W SZKOLE DOŚWIADCZA PRZEMOCY?

Nie ma listy symptomów, które jednoznacznie wskazują, że dziecko doświadcza przemocy. Naszą czujność powinny zwrócić obrażenia ciała, ślady po poparzeniach czy siniaki, zwłaszcza w nietypowych miejscach, jak brzuch czy skóra za uszami. Dzieci mogą się też skarżyć na bóle brzucha, których nie da się wytłumaczyć chorobą somatyczną. Często dokonują samookaleczeń, mają problemy ze snem. Są nienaturalnie zalęknione, wycofane – zarówno w kontaktach z dorosłymi, jak i rówieśnikami. Boją się kontaktu z rodzicem. Zachowują się nieadekwatnie do wieku, czyli poniżej normy rozwojowej, np. dziecko zaczyna się moczyć. Niepokojące powinny być też częste hospitalizacje dziecka.

Są też niespecyficzne, ale alarmujące symptomy, które mogą świadczyć o wykorzystywaniu seksualnym: urazy w miejscach intymnych czy objawy mogące wskazywać na choroby przenoszone drogą płciową np. częste poruszanie tematyki seksualnej.

ZWRACAJMY UWAGĘ

Warto zwracać uwagę na wszelkie nagłe zmiany w zachowaniu dziecka, których nie da się wytłumaczyć normą rozwojową. Często przejawiają się one w kontaktach z rówieśnikami. Dziecko doświadczające przemocy może zachowywać się agresywnie, zaczepnie, odwetowo. Czasem dziecko mówi wprost, że jest bite. Wtedy należy je wzmocnić – powiedzieć, że dobrze, że o tym mówi, bo dzięki temu można mu pomóc.

Kolejna rzecz to relacje rodzica z dzieckiem. Warto je obserwować. Przemocowy rodzic może się o nim wypowiadać negatywnie i poddawać surowej dyscyplinie, celowo unikać kontaktu z nauczycielami, być agresywni.

A JAKIE SĄ FORMY PRZEMOCY W RODZINIE?

Wyróżnia się cztery podstawowe formy przemocy domowej:

1. Przemoc fizyczna – sprawca narusza nietykalność cielesną drugiej osoby. Szarpie, bije itp.

2. Przemoc psychiczna – sprawca narusza godność osobistą ofiary. To najczęstsza forma przemocy w rodzinie. Przejawia się poprzez codzienną krytykę, groźby, zastraszanie.

3. Przemoc seksualna – sprawca narusza przestrzeń seksualną ofiary, tzn. gwałci, siłą zmusza do współżycia lub inny form seksualnych. Do przemocy seksualnej zalicza się też głośne komentowanie wyglądu ofiary, ocenianie sprawności ofiary itd.

4. Przemoc ekonomiczna – sprawca narusza własność ofiary. Kradnie pieniądze, dokumenty, zaciąga pożyczki na wspólne konto. Przemocą ekonomiczną nazywa się też przypadki zaniedbywania dzieci przez rodziców – pozbawianie jedzenia, odzieży, brak opieki w chorobie.

Najłatwiej ułatwić przed sądem stosowanie przemocy fizycznej, najtrudniej – psychicznej.

NIE ZAMYKAJMY OCZU NA PRZEMOC

Czasem nawet nawiązanie kontaktu wzrokowego może przynieść skutek. Rodzic dostaje sygnał, że ludzie obserwują jego zachowanie i nie jest im ono obojętne. Nie musimy się obawiać. Spróbujmy nawiązać kontakt z rodzicem. Można zadać proste pytanie: „Przepraszam, coś się stało?” albo odnieść się do własnych doświadczeń „Pamiętam jak moje dzieci były w tym wieku. Pomóc w czymś?”. To skuteczny sposób zwrócenia uwagi na siebie, a odwrócenie jej od dziecka.

Dobrym sposobem jest nazwanie tego, co widzimy, bez krytykowania czy atakowania: „Widzę, że uderzyłam Pani dziecko”.

Pamiętajmy, że nie istnieje jedna złota zasada, według której zawsze trzeba reagować na przemoc wobec dziecka. Każda sytuacja jest inna. Jako dorośli mamy większe zasoby pozwalające przeciwstawić się przemocy: jesteśmy w stanie zauważyć przemoc, potrafimy się komunikować i zadbać o swoje bezpieczeństwo.

Artykuł jest częścią kampanii Młodzi mają głos.

Więcej informacji:

instagram.com/mlodzimajaglosprojekt/

facebook.com/projektmlodzimajaglos.

"Projekt "Młodzi maja głos" finansowany przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię z Funduszy EOG w ramach Programu Aktywni Obywatele - Fundusz Regionalny."